İnfaz Koruma Memuru (Gardiyan) Nedir ?
Cezaevi ve ıslah evlerinde barındırılan suçluların ihtiyaçlarını
karşılayan ve bunların ıslahını sağlayarak topluma yeniden
kazandırılmasına yardım eden meslek elemanıdır. Eski adıyla gardiyan
yeni adıyla infaz koruma memurudur.
İnfaz Koruma Memurunun Görevleri Nelerdir?
Cezaevine giren tutuklu ve hükümlülerin üzerini arar ve taşıdıkları kıymetli eşyayı emniyet altında bulundurur.
Cezaevinde bulunan tutuklu ve hükümlüler hakkında bir takım kayıtları tutar.
Tutuklu ve hükümlüleri koğuşlarına götürerek koğuş kapılarını kilitler.
Koğuşları belirli periyotlarla kontrol eder, çalışan tutuklulara nezaret eder.
Kapı, pencere ve bahçe kapılarının iyi bir şekilde kapatılıp
kapatılmadığını ve kaçma girişimiyle ilgili herhangi bir çalışma olup
olmadığını muayene ve tespit eder.
Tutuklu ve hükümlüleri yemek, banyo ihtiyaçlarını , revire çıkarma,
görüşlere götürülüp getirme, mahkemeye hazırlama, tıraş, kantin
ihtiyaçlarının temini, yöneticilerle görüştürülmesi işlemini yapar.
Günde en az 3 defa hükümlülerin ve tutukluların sayımını yapar.
Cezaevlerinde çıkabilecek olaylara anında müdahale ederek olayın büyümesini engeller ve sükunetin devamını sağlar.
Cezaevinde kısmi ve genel aramaları yaparak bulundurulması ve girmesi yasak olan maddelerin girişine engel olur.
Ağır ceza merkezi olmayan (kaza ceza evi) yerlerde katip, idari
memurunun bulunmadığı ceza evlerinde sevk ve idareden bütün olarak
sorumludur.
Cezaevinin temizliğinden sorumludur.
Cezaevi Müdürünün Görevleri Nelerdir?
a) Kurum personeli üzerinde mevzuatın öngördüğü şekilde gözetim ve denetim hakkını kullanmak,
b) Kurum personeline verilen yazılı veya sözlü emirlerin yerine getirilip getirilmediğini izlemek ve denetlemek,
c) Mevzuat ve yetkili mercilerce verilen emirler çerçevesinde kurumun
genel idare ve işyurduna ait hesap işlerinin yürütülmesini ve
denetimini yapmak,
d) Hükümlülerin iyileştirilmesi, bilgilerinin artırılması, atölye
çalışmaları, kişisel uğraşlarının düzenlenmesi ve geliştirilmesinin
sağlanması bakımından mevzuat hükümlerini uygulamak ve sağlık
durumlarıyla yakından ilgilenmek,
e) Kamu kurum ve kuruluşları ile bakanlıklar tarafından istenilen
istatistiki bilgi ve belgelerin hazırlanmasını sağlamak ve Cumhuriyet
başsavcılığına sunmak,
f) Haftada en az bir defa olmak üzere gündüzleri, on beş günde en az
bir defa olmak üzere de geceleri kurumun bütün faaliyetlerini tetkik
ederek, işlerin mevzuat ve emirler çerçevesinde yürüyüp yürümediğini
denetlemek ve aldığı sonuçları ve gördüğü eksiklikleri denetleme
defterine kaydetmek ve takip etmek,
g) Kurum hizmetleriyle ilgili genel ihtiyaçları, öncelikleri, bir
sonraki yılda yapılacak işleri belirlemek ve bu konularla ilgili tahmini
gider verilerini hazırlayarak Bakanlığa sunmak,
h) Asayiş, güvenlik, sağlık ve benzeri konularda ortaya çıkan
sorunlarla ilgili gecikmeksizin önlem almak, önlemlerin yetersiz kalması
halinde, durumu derhal Cumhuriyet başsavcılığı aracılığıyla Bakanlığa
bildirmek,
ı) Mevzuatla verilen diğer görevleri yapmak.
a) Kurum personeli üzerinde mevzuatın öngördüğü şekilde gözetim ve denetim hakkını kullanmak,
b) Kurum personeline verilen yazılı veya sözlü emirlerin yerine getirilip getirilmediğini izlemek ve denetlemek,
c) Mevzuat ve yetkili mercilerce verilen emirler çerçevesinde kurumun
genel idare ve işyurduna ait hesap işlerinin yürütülmesini ve
denetimini yapmak,
d) Hükümlülerin iyileştirilmesi, bilgilerinin artırılması, atölye
çalışmaları, kişisel uğraşlarının düzenlenmesi ve geliştirilmesinin
sağlanması bakımından mevzuat hükümlerini uygulamak ve sağlık
durumlarıyla yakından ilgilenmek,
e) Kamu kurum ve kuruluşları ile bakanlıklar tarafından istenilen
istatistiki bilgi ve belgelerin hazırlanmasını sağlamak ve Cumhuriyet
başsavcılığına sunmak,
f) Haftada en az bir defa olmak üzere gündüzleri, on beş günde en az
bir defa olmak üzere de geceleri kurumun bütün faaliyetlerini tetkik
ederek, işlerin mevzuat ve emirler çerçevesinde yürüyüp yürümediğini
denetlemek ve aldığı sonuçları ve gördüğü eksiklikleri denetleme
defterine kaydetmek ve takip etmek,
g) Kurum hizmetleriyle ilgili genel ihtiyaçları, öncelikleri, bir
sonraki yılda yapılacak işleri belirlemek ve bu konularla ilgili tahmini
gider verilerini hazırlayarak Bakanlığa sunmak,
h) Asayiş, güvenlik, sağlık ve benzeri konularda ortaya çıkan
sorunlarla ilgili gecikmeksizin önlem almak, önlemlerin yetersiz kalması
halinde, durumu derhal Cumhuriyet başsavcılığı aracılığıyla Bakanlığa
bildirmek,
ı) Mevzuatla verilen diğer görevleri yapmak.
İnfaz Koruma Memurları Çalışma Ortamı Ve Koşulları Nasıldır?
İnfaz Koruma Memurları genelde kapalı, açık ve yarı açık ceza
evlerinde, bunlara bağlı atölye ve açık alanlarda çalışırlar,Teknolojik
gelişme bu mesleğin icrasını kolaylaştırmaktadır (kapalı devre TV
sistemi gibi). Gardiyanlar; cezaevi üst yöneticileriyle, tutuklularla ve
hükümlülerle, halktan kişilerle, meslektaşlarıyla, savcılarla,
hakimlerle, avukatlarla, askerlerle, iletişim içindedir.Hükümlü ve
tutuklular tarafından tehditler alabilir, fiili saldırıya
uğrayabilirler. Görev bitiminde bir takım sorunlarla da karşılaşabilir.
İsyanlarda rehin olma, yaralanma vb. olayları da olabilir.
İnfaz Koruma Memurları Hizmet İçi Eğitim Süreci:
İnfaz koruma memurluğu mesleğine yeni başlayan meslek elemanının
hükümlü ve tutuklularla olan ilişkilerinin daha sağlıklı olabilmesi için
hizmet-içi eğitim uygulanır,Bu eğitimde; cezaevi yönetimiyle ilgili
daha fazla bilgi almaları sağlanır, hükümlü ve tutuklularla daha
sağlıklı,diyalog kurmaları için Türkçe’yi daha iyi kullanma yetenekleri
geliştirilir. Cezaevi mevzuatı, hükümlü ve tutukluları ilgilendiren
kanunlar hakkında bilgi verilir,Bu mesleğe girenlere zinde kalmaları
için yakın dövüşme kuralları öğretilir. Cezaevine girmesi yasaklanan
maddelerin tanıtılması için dersler verilir. (Esrar, morfin, kokain,
eroin ve uyuşturucu haplar.) Meslek için önemli olan dersler; Psikoloji,
Türkçe, İnfaz Hukuku, Cezaevi İdaresi, Genel Hukuk, Kriminoloji,
Narkotik, Davranış Bilimleri, Ceza Mahkemeleri ,İlk Yardım ve Sağlık,
Beden Eğitimi vb. dersler.
İnfaz Koruma Memurluğu Meslekte İlerleme:
Adalet Bakanlığına bağlı cezaevlerine İnfaz ve Koruma Memuru olarak
giren devlet memuru görev içerisinde gösterdiği başarı durumuna göre
yapılan sınavla İnfaz ve Koruma Baş Memurluğuna (baş gardiyan) yükselme
imkanına sahiptir.
Yüksek okul mezunu olan İnfaz ve Koruma Memurları Adalet
Bakanlığı’nın açtığı sınavlarda idare memurluğu sınavını
kazanabilirlerse cezaevi 2. Müdür ve 1. Müdür kademelerine kadar
yükselebilirler.
İnfaz Koruma Memuru’nun Kullandığı Araç-Gereç ve Donanımlar:
Bilgisayar,Hijyen Seti,Duyarlı Kapı,Kartuş ve Toner,El
Dedektörü,Kırtasiye Malzemeleri,El Feneri,Temizlik
Seti,Eldiven,Kaset,Faks,CD/DVD,Fotokopi Makinası,İlk Yardım
Seti,Jop,Kalkan,Kamera sistemleri,Kapalı devre anons
sistemi,Kask,Kaşe-mühür,Kayıt cihazları,Kelepçe,Koruma Elbisesi,Manyetik
Kapı,Matbu defterler,Matbu formlar,Matbu tutanaklar,Monitörler,Parmak
İzi Tarayıcısı (El Biyometrisi),Retina Tarayıcısı (Göz
Biyometrisi),Tarayıcı,Telefon,Telsiz,Tepegöz,Tv-Radyo yayın
sistemi,Üniforma,X-Ray cihazı,Yangın Söndürme Seti,Yazıcı
İnfaz Koruma Memuru İçin Gerekli Olan Bilgi Ve Beceriler:
Araç gereç ve ekipman bilgisi,Bilgisayar bilgisi,Çevre düzenleme
bilgisi,Daktilo/ klavye kullanma bilgisi,Dinleme yeteneği,Ekip içinde
çalışma yeteneği,Gözlem yeteneği,Hijyen bilgisi,İkna yeteneği,İletişim
Yeteneği,İlk yardım bilgisi,İnsan psikolojisi bilgisi,İş yeri çalışma
prosedürleri bilgisi,İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri
bilgisi,Karar verme yeteneği,Kayıt tutma yeteneği,Liderlik
yeteneği,Malzeme bilgisi,Mesleğe ilişkin yasal düzenlemeler
bilgisi,Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi,Mesleki terim
bilgisi,Organizasyon yeteneği,Öğrenme yeteneği,Öğretme yeteneği,Problem
çözme yeteneği,Protokol bilgisi,Yakın Dövüş ve Savunma Bilgisi,Yazışma
Kuralları Bilgisi
TÜRK İNFAZ TEŞKİLATI:
Kesinleşen mahkumiyet kararları, ilgili mahkemece Cumhuriyet
başsavcılığına gönderilir. Buna göre cezanın infazı, Cumhuriyet savcısı
tarafından izlenir ve denetlenir.
Türk İnfaz teşkilatı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü bünyesinde merkez ve taşra teşkilâtı olarak örgütlenmiştir.
Merkez Teşkilâtı; Bakanlık, Genel Müdürlük ve alt birimlerinden oluşmaktadır.
Taşra Teşkilâtı; Cumhuriyet başsavcılıkları, personel eğitim
merkezleri, ceza infaz kurumları ve tutukevleri ile denetimli serbestlik
ve yardım merkezlerinden oluşmaktadır.
1-Cumhuriyet Başsavcılıkları: Ceza ve Güvenlik
Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanununun 5.maddesine göre mahkeme,
kesinleşen ve yerine getirilmesini onayladığı cezaya ilişkin hükmü
Cumhuriyet Başsavcılığına gönderir. Bu hükme göre cezanın infazı
Cumhuriyet savcısı tarafından izlenir ve denetlenir. Mahkemelerce
verilen ve kesinleşen cezalar Cumhuriyet başsavcılıklarınca infaz
olunur. Ayrıca, CMK’nun 100’üncü maddesi gereğince tutuklanmasına karar
verilen kişiler, Cumhuriyet başsavcılıklarının kuruma sevk emri olmadan
ceza infaz kurumlarına kabul edilemezler. Bu durum tahliye kararlarının
yerine getirilmesinde de söz konusudur.
Ayrıca Cumhuriyet başsavcıları, cezaevlerinde görev yapan bazı merkez
ve taşra personelinin hem sicil amiri hem de disiplin amiridir. Bunun
yanında adlî yargı adalet komisyonlarında üye olarak görev yapmakta ve
taşra personeli olan infaz personelinin atama, görevde yükselme,
görevden uzaklaştırılma, disiplin işlemleri, yargı çevresi içindeki
nakilleri ve geçici görevlendirilmeleri gibi özlük işlemlerine
bakmaktadır.
Bu görevlerine ilâveten ceza infaz kurumlarının diğer kuruluşlarla
ilişkilerinde temsil yetkisi Cumhuriyet başsavcılıklarındadır. Ceza
infaz kurumlarının yazışmaları Cumhuriyet başsavcılıkları aracılığıyla
yapılmaktadır.
Bu itibarla, Cumhuriyet savcıları yargısal görevleri ayrık olmak
üzere infaz hizmetlerine ilişkin görevleri bakımından Genel Müdürlüğün
taşra teşkilâtını oluşturmaktadır.
2- Personel Eğitim Merkezleri: Ceza infaz sisteminin
taşra teşkilâtını oluşturan diğer bir birimdir. Ülkemizde ceza infaz
kurumları ve tutukevleri personeli geçmişte yeterli görülmeyen bir
hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim ile eğitilmekte iken 29.7.2002
tarihinde kabul edilen 4769 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri
Personel Eğitim Merkezleri Kanunu ile ceza infaz kurumları personelinin
Türkiye’nin beş bölgesinde kurulacak olan eğitim merkezlerinde eğitimi
öngörülmüştür.
Bu kurumlarda ceza infaz kurumlarında ve tutukevlerinde görev yapacak
olan personelden idare memurluğu öğrencileri ile infaz ve koruma
memurluğu öğrencilerinin hizmet öncesi eğitimi ile bu kurumlarda görev
yapan personelin aday memurluk, hizmet içi ve görevde yükselme
eğitimleri yapılacaktır. Bu kurumlardan Ankara, İstanbul ve Erzurum
Eğitim Merkezleri hizmete girmiş durumda olup, diğer ikisinin kuruluş
çalışmaları devam etmektedir.
Bu merkezlerde hâkim veya savcı sınıfından olan bir müdür ve bir
müdür yardımcısı ile yeteri kadar idarî personel ile öğretim görevlisi
bulunmaktadır. Kanun gereğince söz konusu personel eğitim merkezleri
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğüne bağlıdır.
3- Ceza İnfaz Kurumları: Mahkemelerce usulüne uygun
olarak yargılanan ve herhangi bir hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûm
edilen kişilerin barındırıldıkları ve eğitilerek yeniden topluma
kazandırıldıkları kurumlardır. Bu kurumlarda hizmetler kurum içinde
örgütlenmiş bulunan çeşitli kurullar, heyetler, komisyonlar ve servisler
tarafından yerine getirilir. Bunlar, İdare Kurulu, Disiplin Kurulu,
Yayın Seçici Kurul, Mektup Okuma Komisyonu, İhale Komisyonu, Muayene
Kabul Heyetidir.
Personel Rejimi ve Eğitimi:Ceza ve infaz kurumlarında görev yapan idarî personel, fakülte ve
yüksekokul mezunu olup, Başbakanlık tarafından yapılan Devlet Memurluğu
Sınavı ile mesleğe alınırlar. Personel genellikle psikolog, sosyolog,
sosyal çalışmacı, öğretmen, iktisadî ve idarî bilimler ile hukuk
fakültesi mezunları arasından seçilirler. Uygulamada çok çeşitli
meslekten gelen müdürler bulunmaktadır. Müdürler dışardan atanmayıp
idare memuru olarak kurum içerisinde yetiştirilirler.
İnfaz ve koruma personeli yukarıda bahsi geçen sınavı kazananlar
arasından mahallî komisyonlarca atanırlar. En az lise mezunu olma şartı
bulunup, yüksekokul mezunları tercih edilir. Personelin eğitimi hizmet
öncesi, hizmet içi ve görevde yükselme kursları ile sağlanır. Kurslarda
genel hukuk, ceza hukuku, infaz hukuku, yönetim hukuku, uluslararası
cezaevi standartları, sosyal ilişkiler, sosyal hizmetler, psikoloji,
kriminoloji, beden eğitimi ve insan hakları gibi dersler okutulur.
Ayrıca ilgili konularda seminer ve konferanslar verilir.
Kurum personeline görevi içerisinde her an başvurabileceği bir de el
kitapçığı verilir. Bu kitapçıkta personelin görev, yetki ve
sorumlulukları açıklanır.
Kadın ve çocuk cezaevinde çalışan personele bu konuda özel eğitim verilmelidir.
Cezaevlerinin Güvenliği:Kapalı ceza ve infaz kurumları ile tutukevlerinde iç güvenlik Adalet
Bakanlığına bağlı infaz ve koruma personeli tarafından yerine getirilir.
Bu kurumlarda dış güvenlik ise İçişleri Bakanlığına bağlı Jandarma
Teşkilâtı tarafından sağlanır. Tutuklu ve hükümlülerin her türlü nakil
ve sevk işlemleri ile isyan ve firar olaylarına müdahale bu birim
tarafından yerine getirilir.
Açık cezaevleri ile çocuk ıslahevlerinde iç ve dış güvenlik sadece infaz ve koruma personeli tarafından sağlanır.
Cezaevlerinin Denetimi
Ceza ve infaz kurumları Adalet Bakanlığına bağlı olan ve hâkimlik ve
savcılık mesleğinden gelen müfettişler ile Genel Müdürlüğe bağlı
kontrolörler tarafından her yıl denetlenir (Kontrolörler hâkim ve
savcılar ile adlî işlemleri denetleyemezler).
Diğer yandan cezaevleri düzenli aralıklarla ve her iki ayda bir
defadan az olmamak üzere sivil toplum üyelerinden oluşan izleme
kurulları tarafından denetlenir.
Aynı zamanda, her ağır ceza merkezi ile asliye ceza mahkemesi bulunan
ilçelerde tutuklu ve hükümlülerin cezaevi idaresi ve infaz rejimi
hakkındaki şikâyetleri ile disiplin cezalarını inceleyen infaz
hâkimlikleri bulunmaktadır.
Öte yandan, ceza ve infaz kurumları TBMM İnsan Hakları İnceleme
Komisyonu, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, Adalet Bakanlığı, İnsan
Haklarından Sorumlu Devlet Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel
Müdürlüğü, Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi ile Birleşmiş Milletler
İşkenceye Karşı Komite tarafından denetlenebilir.
Ayrıca Cumhuriyet başsavcıları da kurumları sık sık denetlemek zorundadırlar.
4- Denetimli serbestlik ve yardım merkezleri: Adlî
kontrol altında tutulmasına karar verilen, şartla tahliyesine karar
verilen, cezası tecil edilen ya da hapis dışı bir ceza veya tedbire
(kamu hizmetlerinde çalışma, zorunlu eğitim alma, zorunlu tedaviye tâbi
tutulma, belirli meslek ve sanattan men edilme, ehliyet ve ruhsatın geri
alınması, belirli yerlere gidememe vb. gibi) mahkûm edilen kişilerin
cezalarının infaz edildiği ve bu hükümlülere psiko-sosyal hizmet ile
olabilecek diğer desteğin sağlandığı, yargılanan kişiler hakkında sosyal
araştırma raporlarının yazıldığı, tahliye sonrasında mahkûmlara iş ve
kredi sağlandığı, ayrıca suç mağduruna yardım yapıldığı Cumhuriyet
Başsavcılıklarına bağlı kurumlardır.
İnfazda temel ilke
(1) Eşitlik: Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazına ilişkin kurallar
hükümlülerin ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, doğum,
felsefî inanç, millî veya sosyal köken ve siyasî veya diğer fikir yahut
düşünceleri ile ekonomik güçleri ve diğer toplumsal konumları yönünden
ayırım yapılmaksızın ve hiçbir kimseye ayrıcalık tanınmaksızın
uygulanır.
(2) İnsan hak ve onuruna saygı: Ceza ve güvenlik tedbirlerinin
infazında zalimane, insanlık dışı, aşağılayıcı ve onur kırıcı
davranışlarda bulunulamaz.
İnfazda temel amaç
Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı ile ulaşılmak istenilen temel amaç,
öncelikle genel ve özel önlemeyi sağlamak, bu maksatla hükümlünün
yeniden suç işlemesini engelleyici etkenleri güçlendirmek, toplumu suça
karşı korumak; hükümlünün, yeniden sosyalleşmesini teşvik etmek,
üretken ve kanunlara, nizamlara ve toplumsal kurallara saygılı,
sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine uyumunu kolaylaştırmaktır.
İnfazın koşulu ve dayanağı
İnfazın en önemli koşulu, mahkumiyet
kararının kesinleşmesidir. Suç işlendikten sonra yapılan soruşturma ve
kovuşturma neticesinde mahkemece verilen mahkumiyet kararı, ya kanun
yoluna başvurulmaksızın bu konuda yasada ön görülen sürenin dolmasıyla
kesinleşir. Ya da kanun yoluna başvurulması neticesi ilgili kararın
onanmasıyla kesinleşir. Mahkûmiyet hükümleri, bu şekilde
kesinleşmedikçe infaz olunamaz.
Bu bilgilerden hareketle infazın dayanağı, kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı, diğer bir anlatımla mahkumiyet ilamıdır.
Türk infaz teşkilatı
Kesinleşen mahkumiyet kararları, ilgili mahkemece Cumhuriyet
başsavcılığına gönderilir. Buna göre cezanın infazı, Cumhuriyet savcısı
tarafından izlenir ve denetlenir.
Türk İnfaz teşkilatı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü bünyesinde merkez ve taşra teşkilâtı olarak örgütlenmiştir.
Merkez Teşkilâtı; Bakanlık, Genel Müdürlük ve alt birimlerinden oluşmaktadır.
Taşra Teşkilâtı; Cumhuriyet
başsavcılıkları, personel eğitim merkezleri, ceza infaz kurumları ve
tutukevleri ile denetimli serbestlik ve yardım merkezlerinden
oluşmaktadır.
İNFAZ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
Suç:
Suç, hukuk terminolojisine göre kendisine yaptırım olarak ceza konulmuş eylemdir. Başka bir tanıma göre kanun ile korunan kuralların bozulmasıdır.
Suçun dört genel unsuru bulunmaktadır:
1-Kanunilik unsuru: İşlenen fiilin kanundaki suç tanımına uygun
olması, kanunun söz konusu eylemi doğrudan suç olarak tanımlamış olması
gerekir.
2-Maddi unsur: Bir fiil bulunmalıdır.
3-Hukuka aykırılık unsuru: Fiil hukuk kurallarına aykırı olmalıdır.
4-Manevi Unsur: Fiil bilerek ve istenerek işlenmelidir.
Suçun maddi konusu; suçtan etkilenen insan veya şeydir.
Suçun hukuki konusu ise bir ceza normu ile korunan diğer bir anlatımla suçla ihlal edilen hak ve menfaattir.
Ceza:
Hukuk terminolojisinde ceza; kanunlarla öngörülen, topluma ve bireye
belli ölçüde zarar veren fiillerin karşılığı olarak suç failine ızdırap
çektirmek amacıyla, bazı mahrumiyetlere tabi tutan, kazai bir kararla ve
failin kusurluluğu ile orantılı ve onun şahsına uygun olarak hükmedilen
korkutucu bir yaptırım olarak tanımlanabilir.
TCK.nun 45.maddesinde cezalar; hürriyeti bağlayıcı cezalar ve adli para cezaları olarak ikiye ayrılmıştır.
1-Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar:
Hürriyeti bağlayıcı cezalar, kanunda şu şekilde tasnife tabi tutulmuştur.
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası
b) Müebbet hapis cezası
c) Süreli hapis cezası
a) Ağırlaştırmış müebbet hapis cezası; hükümlünün hayatı boyunca
devam eder ve sıkı güvenlik rejimine göre çektirilir. Bu cezaya hükümlü
olanlar, hiçbir şekilde ceza infaz kurumunun dışında çalıştırılmamakta
ve kendilerine izin verilmemekte, kurum iç yönetmeliğinde
belirtilenlerin dışında herhangi bir spor faaliyetine katılamamakta
ayrıca hiçbir şekilde cezanın infazına ara verilmemektedir.
b)Müebbet hapis cezası; hükümlünün hayatı boyunca devam eder. Bu cezada sıkı güvenlik rejimi uygulanmamaktadır.
c)Süreli hapis cezası; kanunda aksi belirtilmeyen hallerde bir aydan
az, yirmi yıldan fazla olamaz. Hükmedilen bir yıl ve daha az hapis
cezası, kısa süreli hapis cezasıdır. Kısa süreli hapis cezaları, belli
kriterler esas alınarak TCK.nun 50.maddesinde sayılan alternatif
yaptırımlara çevrilebilmektedir.
Kısa süreli hapis cezası, suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik
durumuna, yargılama sürecinde duyduğu pişmanlığa ve suçun işlenmesindeki
özelliklere göre;
a) Adlî para cezasına,
b) Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan
önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesine,
c) En az iki yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmeyi
sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir eğitim
kurumuna devam etmeye,
d) Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle,
belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan
yasaklanmaya,
e) Sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya
gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç
işlenmiş olması durumunda; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına
kadar süreyle, ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına,
belli bir meslek ve sanatı yapmaktan yasaklanmaya,
f) Mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle
ve gönüllü olmak koşuluyla kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya,
Çevrilebilir.
Suç tanımında hapis cezası ile adlî para cezasının seçenek olarak
öngörüldüğü hâllerde, hapis cezasına hükmedilmişse; bu ceza artık adlî
para cezasına çevrilmez.
Daha önce hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla, mahkûm
olunan otuz gün ve daha az süreli hapis cezası ile fiili işlediği
tarihte onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş
bulunanların mahkûm edildiği bir yıl veya daha az süreli hapis cezası,
birinci fıkrada yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilir.
Taksirli suçlardan dolayı hükmolunan hapis cezası uzun süreli de
olsa; bu ceza, diğer koşulların varlığı hâlinde, birinci fıkranın (a)
bendine göre adlî para cezasına çevrilebilir. Ancak, bu hüküm, bilinçli
taksir hâlinde uygulanmaz.
Uygulamada asıl mahkûmiyet, bu madde hükümlerine göre çevrilen adlî para cezası veya tedbirdir.
Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet savcılığınca yapılan tebligata
rağmen otuz gün içinde seçenek yaptırımın gereklerinin yerine
getirilmesine başlanmaması veya başlanıp da devam edilmemesi hâlinde,
hükmü veren mahkeme kısa süreli hapis cezasının tamamen veya kısmen
infazına karar verir ve bu karar derhâl infaz edilir. Bu durumda,
beşinci fıkra hükmü uygulanmaz. Yani asıl mahkûmiyet, bu madde
hükümlerine göre çevrilen adlî para cezası veya tedbirdir değil, tamamen
ya da kısmen infazına karar verilen hürriyeti bağlayıcı cezadır.
Hükmedilen seçenek tedbirin hükümlünün elinde olmayan nedenlerle
yerine getirilememesi durumunda, hükmü veren mahkemece tedbir
değiştirilir.
2.Adli Para Cezası:
Adli para cezası, beş günden az, kanunda
aksi belirtilmeyen hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere
belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen
miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın, hükümlü tarafından
Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.
En az yirmi ve en fazla yüz Türk Lirası olan bir gün karşılığı adlî
para cezasının miktarı, kişinin ekonomik ve diğer şahsî hâlleri göz
önünde bulundurularak takdir edilir.
Kararda, adlî para cezasının belirlenmesinde esas alınan tam gün
sayısı ile bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ayrı ayrı
gösterilir.
Hâkim, ekonomik ve şahsî hâllerini göz önünde bulundurarak, kişiye
adlî para cezasını ödemesi için hükmün kesinleşme tarihinden itibaren
bir yıldan fazla olmamak üzere mehil verebileceği gibi, bu cezanın
belirli taksitler hâlinde ödenmesine de karar verebilir. Taksit süresi
iki yılı geçemez ve taksit miktarı dörtten az olamaz. Kararda,
taksitlerden birinin zamanında ödenmemesi hâlinde geri kalan kısmın
tamamının tahsil edileceği ve ödenmeyen adlî para cezasının hapse
çevrileceği belirtilir.
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanunda Adli Para Cezası şu şekilde düzenlenmiştir:
MADDE 106.-
(1) Adlî para cezası, Türk Ceza Kanununun 52 nci maddesinin birinci
fıkrasında belirtilen usule göre tayin olunacak bir miktar paranın
Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.
(2) Adlî para cezasını içeren ilâm Cumhuriyet Başsavcılığına
verilir. Cumhuriyet savcısı otuz gün içinde adlî para cezasının ödenmesi
için hükümlüye 20 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca bir ödeme emri
tebliğ eder.
(3) Hükümlü, tebliğ olunan ödeme emri üzerine belli süre içinde adlî
para cezasını ödemezse, Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma
karşılık gelen gün miktarınca hapsedilir.
(4) Çocuklar hakkında hükmedilen; adli para cezası ile hapis
cezasından çevrilen adli para cezasının ödenmemesi halinde, bu cezalar
hapse çevrilemez. Bu takdirde onbirinci fıkra hükmü uygulanır.
(5) Adlî para cezasının hapse çevrileceği mahkeme ilâmında yazılı
olmasa bile üçüncü fıkra hükmü Cumhuriyet Başsavcılığınca uygulanır.
(6) Hükümde, adlî para cezası takside bağlanmamış ise, bir aylık süre
içinde adlî para cezasının üçte birini ödeyen hükümlünün isteği üzerine
geri kalan kısmının birer ay ara ile iki eşit taksitte ödenmesine izin
verilir. İlk taksidin süresinde ödenmemesi hâlinde, verilen ikinci
takside ilişkin izin hükümsüz kalır.
(7) Adlî para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez.
Birden fazla hükümle adlî para cezalarına mahkûmiyet hâlinde bu süre
beş yılı geçemez.
(8) Hükümlü, hapis yattığı günlerin dışındaki günlere karşılık gelen parayı öderse hapisten çıkartılır.
(9) Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (a)
bendi saklı kalmak üzere, adlî para cezasından çevrilen hapsin infazı
ertelenemez ve bunun infazında koşullu salıverilme hükümleri
uygulanamaz. Hapse çevrilmiş olmasına rağmen hak yoksunlukları
bakımından esas alınacak olan adlî para cezasıdır.
(10) Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (a)
bendine göre kısa süreli hapis cezasından çevrilen adlî para cezalarının
infazında, aynı maddenin altıncı ve yedinci fıkraları hükümleri
saklıdır.
(11) İnfaz edilen hapsin süresi, adlî para cezasını tamamıyla
karşılamamış olursa, geri kalan adlî para cezasının tahsili için ilâm,
Cumhuriyet Başsavcılığınca mahallin en büyük mal memuruna verilir. Bu
makamlarca 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna
göre kalan adlî para cezası tahsil edilir.
Tutuklu:
Hakkında tutulama kararı verilen kişiye tutuklu denir. Peki tutuklama nedir?
Tutuklama, Anayasada ve kanunda belirtilen koşullardan birinin
varlığı halinde, suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan bir
kişinin, hükümden önce, ihtiyari ve geçici bir tedbir olarak,
yargılamanın güvenli yürümesine hizmet amacıyla bir tutukevine konulmak
üzere hakimin kararıyla hürriyetinden mahrum edilmesidir. Kısa bir
ifadeyle, suç işlediğine dair hakkında kuvvetli delil bulunan sanığın
özgürlüğünün hakim kararıyla sınırlanmasıdır.
Tutuklama, ceza değil bir tedbirdir.
Tutuklama nedenleri
Ceza Muhakemesi Kanununda tutuklama nedenleri şu şekilde sayılmıştır.
MADDE 100. –
(1) Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren olguların ve bir
tutuklama nedeninin bulunması halinde, şüpheli veya sanık hakkında
tutuklama kararı verilebilir. İşin önemi, verilmesi beklenen ceza veya
güvenlik tedbiri ile ölçülü olmaması halinde, tutuklama kararı
verilemez.
(2) Aşağıdaki hallerde bir tutuklama nedeni var sayılabilir:
a) Şüpheli veya sanığın kaçması, saklanması veya kaçacağı şüphesini uyandıran somut olgular varsa.
b) Şüpheli veya sanığın davranışları;
1. Delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme,
2. Tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunma,
Hususlarında kuvvetli şüphe oluşturuyorsa.
(3) Aşağıdaki suçların işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeni var sayılabilir:
a) 26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1. Soykırım ve insanlığa karşı suçlar (madde 76, 77, 78),
2. Kasten öldürme (madde 81, 82, 83),
3. İşkence (madde 94, 95)
4. Cinsel saldırı (birinci fıkra hariç, madde 102),
5. Çocukların cinsel istismarı (madde 103),
6. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188),
7. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar hariç, madde 220),
8. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (madde 302, 303, 304, 307, 308),
9. Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315),
b) 10.7.1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile
Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı (madde 12)
suçları.
c) 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununun 22 nci
maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu.
d) 10.7.2003 tarihli ve 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar.
e) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar.
f) 31.8.1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 110 uncu
maddesinin dört ve beşinci fıkralarında tanımlanan kasten orman yakma
suçları.
(4) Sadece adlî para cezasını gerektiren veya hapis cezasının üst
sınırı bir yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemez.
Hükümlü:
Yapılan soruşturma ve yargılama sonunda hakimin uyuşmazlık konusunu
esastan halleden ve yargılamayı sona erdiren kararına hüküm, böyle bir
mahkumiyet hükmü alan kimseye de hükümlü denir. Kısaca hakkında
kesinleşmiş ceza mahkumiyeti bulunan kimsedir.
Hükümözlü (Hükmen Tutuklu)
Yapılan soruşturma ve yargılama neticesi hakkında mahkumiyet kararı
verilen, ancak kararla ilgili temyiz süresi dolmayan veya kararı temyiz
edilmekle birlikte onaylanmayan tutuklulara hükümözlü ya da hükmen
tutuklu denir.
Sanıklar hakkında verilen mahkumiyet kararları kesinleşmedikçe infaz
edilemeyeceği için hükmen tutuklular hükümlü statüsünde sayılmazlar.
Bunun doğal sonucu olarak koşullu salıverme hükümlerinden
yararlanamazlar. Hükümlülerle aynı yerde barındırılmamaktadırlar.
Tehlikeli Hükümlü
Tehlikeli hükümlülerin tanımı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin
R(82)17 sayılı Tavsiye Kararında yapılmıştır. Buna göre; “İşlediği suçun
nitelik ve icra şekli göz önüne alındığında; toplum için ciddi bir
tehlike oluşturan ve cezaevi güvenlik ve nizamını ihlal edebileceği
yönünde kuvvetli delil bulunan hükümlüdür.”
Tehlikelilik kavramı, kişiye, işlenen suça, içinde yaşanılan toplumun
yaşam kriterlerine göre değişiklik gösterebilecektir. Ancak uygulamada,
cezaevindeki yaşama uyum göstermeyenler, firar etme riski bulunanlar,
personele ve hükümlülere karşı saldırganlık gösterenler, psikopatlar,
intihar etme eğilimi olanlar genellikle tehlikeli suçlu özellikleri
taşıyan insanlardır.
Yüksek ölçüde kaçma tehlikesi ortaya koyan veya cebir kullanacağından
korkulan veya intihar etme riski gösteren bir kişi “Tehlikeli” suçlu
olarak tanımlanmaktadır.
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanunun 9.Maddesinin
3. Fıkrasına göre “Eylem ve tutumları nedeniyle tehlikeli halde
bulunanlar” yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumuna gönderilirler.
V-İLAMIN İNCELENMESİ VE İNFAZ İŞLEMLERİ
İnfaz, sözlükteki anlamıyla yerine
getirme demektir. Hukuk terminolojisinde infaz, mahkeme kararının yerine
getirilmesini ifade etmektedir. İnfaz edilecek mahkeme kararına ilam
denmektedir.
İlamın incelenmesinde dikkat edilecek konular
1) İlamın kesinleşme şerhinin bulunup
bulunmadığı, hangi hükümlü için ve hangi cezanın infazı için ilamın
Cumhuriyet başsavcılığına verildiği kaydı kontrol
edilmelidir.Kesinleşmemiş ilamlar infaz edilmemelidir. Mahkeme ilamında
bir sanık için birden fazla cezaya veya birden fazla hükümlü için ayrı
ayrı cezalara hükmedilmiş olabilir. Bu nedenle kararın kesinleşme
şerhinde hükmün kesinleştiği tarih ile hangi sanık için hangi cezanın
infaza verildiği açık bir şekilde yazılmış olmalıdır.
2) TCK. 51. Maddesi gereğince cezanın ertelenip ertelenmediği kontrol edilmelidir.
3) TCK. 50. maddesinde geçen 30 gün ve daha az hapis cezası ile
daha önce hapis cezasına mahkum edilmemiş olmak koşuluyla fiili işlediği
tarihte on sekiz yaşını doldurmamış veya altmış beş yaşını bitirmiş
bulunanların mahkum edildiği bir yıl veya daha az süreli hapis cezasının
aynı maddenin birinci fıkrasında yazılı ceza ya da tedbirlerden birine
çevrilip çevrilmediği incelenmelidir.
4) Hükümde TCK.nun 66 ve 73. maddeleri gereğince dava zamanaşımı
ve şikayetten vazgeçme şeklinde bir kayıt bulunup bulunmadığı kontrol
edilmelidir. İlamda bu maddeler uygulanmış ise evrak ilamat defterine kaydedilmemelidir.
5) Hükümlünün ilamda yazılı suçtan tutuklu kalıp kalmadığı ve bu
suçtan tutuklu kalmış ise tutuklulukta geçirdiği sürenin şartla tahliye
süresini karşılayıp karşılamadığı kontrol edilmelidir. Eğer karşılıyor
ise mahkemesinden şartla tahliye kararı alınmalı ve ilamat defterindeki
kayıt kapatılarak mahkemesine gönderilmelidir.
6) İlamın ceza zamanaşımına uğrayıp uğramadığı kontrol edilmelidir.
7) Hükümde hata olup olmadığı kontrol edilmelidir. Örneğin adli
para cezası ya da hürriyeti bağlayıcı cezanın yanlış hesaplanması
durumunda evrakın ilamat defterine kaydı yapılmamalı ve kanun yoluna
başvurulmalıdır.
8) Fiilin suç olmaktan çıkartılıp çıkartılmadığı, affa uğrayıp uğramadığı incelenmelidir.
HAPİS CEZALARININ İNFAZI
Hapis cezalarının infazında gözetilecek ilkeler
Hapis cezalarının infaz rejimi, aşağıda gösterilen temel ilkelere dayalı olarak düzenlenir:
a- Hükümlüler ceza infaz kurumlarında güvenli bir biçimde ve kaçmalarını önleyecek tedbirler alınarak düzen, güvenlik ve disiplin çerçevesinde tutulurlar.
b- Ceza infaz kurumlarında hükümlülerin düzenli bir yaşam
sürdürmeleri sağlanır. Hürriyeti bağlayıcı cezanın zorunlu kıldığı
hürriyetten yoksunluk, insan onuruna saygının korunmasını sağlayan
maddî ve manevî koşullar altında çektirilir. Hükümlülerin, Anayasada yer
alan diğer hakları, infazın temel amaçları saklı kalmak üzere, bu Kanunda öngörülen kurallar uyarınca kısıtlanabilir.
c- Cezanın infazında hükümlünün iyileştirilmesi hususunda mümkün
olan araç ve olanaklar kullanılır. Hükümlünün kanun, tüzük ve
yönetmeliklerle tanınmış haklarının dokunulmazlığını sağlamak üzere
cezanın infazında ve iyileştirme çabalarında kanunîlik ve hukuka uygunluk ilkeleri esas alınır.
d- İyileştirmeye gereksinimleri olmadığı saptanan hükümlülere
ilişkin infaz rejiminde, bu hükümlülerin kişilikleriyle orantılı bireyselleştirilmiş programlara yer verilmesine özen gösterilir ve bu hususlar yönetmeliklerde düzenlenir.
e- Cezanın infazında adalet esaslarına uygun
hareket edilir. Bu maksatla ceza infaz kurumları kanun, tüzük ve
yönetmeliklerin verdiği yetkilere dayanarak nitelikli elemanlarca
denetlenir.
f- Ceza infaz kurumlarında hükümlülerin yaşam hakları ile beden ve ruh bütünlüklerini korumak üzere her türlü koruyucu tedbirin alınması zorunludur.
g- Hükümlünün infazın amacına uygun olarak kanun, tüzük ve yönetmeliklerin belirttiği hükümlere uyması zorunludur.
h- Kanunlarda gösterilen tutum, davranış ve eylemler ile kurum düzenini ihlâl edenler hakkında Kanunda belirtilen disiplin cezaları uygulanır.
Cezalara, Kanunda belirtilen merciler, sürelerine uygun olarak
hükmederler. Cezalara karşı savunma ve itirazlar da Kanunun gösterdiği
mercilere yapılır.
İyileştirmede başarı ölçütü
(1) Hapis cezalarının infazında hükümlülerin iyileştirilmeleri amacını güden programların başarısı, elde ettikleri yeni tutum ve becerilerle orantılı olarak ölçülür. Bunun için iyileştirme çabalarına yönelik olarak hükümlünün istekli bulunması teşvik edilir.
(2) Hapis cezasının, kendisinde var olan zararlı etki yapıcı niteliğini mümkün olduğu ölçüde azaltacak
biçimde düzenlenecek programlar, usûller, araçlar ve zihniyet
doğrultusunda yerine getirilmesi esasına uyulur. İyileştirme araçları
hükümlünün sağlığını ve kişiliğine olan saygısını korumasını sağlayacak
usûl ve esaslara göre uygulanır.
Hapis Cezalarının İnfazı işlemleri
Kararı veren mahkeme, hükmün kesinleşmesini müteakip bir hafta içinde aynı yerde bulunan Cumhuriyet Başsavcılığına kararı göndermelidir.
Kararı veren mahkemenin yanında bulunan
Cumhuriyet Başsavcılığının yargı çevresinde oturan hükümlüye ait ilamın
infazı İşlemi:
1- Hükümlü ilamdaki suç nedeniyle tutuklu ya da başka bir suç nedeniyle aynı yerde hükümlü değilse:
Hükümlü hakkında kaçacağı ya da kaçacağına dair şüphenin bulunmaması
ve üç yıldan az hapis cezasının bulunması halinde; hükümlünün mahkeme
kararında belirtilen adresine çağrı kağıdı
gönderilmelidir. Çağrı kağıdı üzerine gelen ve CGTİHK nun 17. maddesi
uyarınca erteleme talebinde bulunmayan hükümlü hakkında müddetname
tanzim edilerek cezaevine gönderilmelidir.
Şu hallerde de hükümlü hakkında yakalama müzekkeresi çıkartılmalıdır:
a) Cezanın 3 yıldan fazla hapis olması. Burada dikkat edilmesi
gereken konu, mahkeme hükmünde mahsubu öngörülen tutululukta ve
nezarette geçen sürelerin ilam geldiğinde hesaplanarak bakiye ceza
üzerinden ödeme emri, çağrı kağıdı veya yakalama müzekkeresi
çıkartılması gerektiğidir.
b) Hükümlünün kaçması ya da kaçacağı yolunda şüpheler bulunması,
c) Usulüne uygun çağrı kağıdına rağmen 10 gün içinde Cumhuriyet başsavcılığına başvurmamış olması,
d) Cezasının infazı ertelenmiş olup da erteleme süresi sonunda hükümlünün Cumhuriyet başsavcılığına başvurmamış olması.
Yakalama müzekkeresi doğrultusunda yakalanan hükümlüyle ilgili müddetname düzenlenerek cezaevine gönderilir.
2- Hükümlü, infaz edilecek ilam nedeniyle cezaevinde tutuklu olarak bulunuyorsa;
müddetname düzenlenerek ilam evrakı cezaevine gönderilmelidir.
Cezaevinde müddetnamenin bir sureti hükümlüye tebliğ edilmelidir. Bu
durumda kişi tutuklu statüsünden çıkmış hükümlü statüsüne geçmiştir. Bu
nedenle kişinin tutuklu defterinde bulunan kaydı kapatılmalı, hükümlü
defterine kaydı yapılmalıdır.
3- Hükümlü, başka bir suçtan dolayı cezaevinde hükümlü olarak bulunuyorsa;
görevli mahkemesinden alınacak toplama kararıyla cezalar toplanıp
yeniden müddetname düzenlenerek buna göre infaz işlemi yapılmalıdır. Bu
hususta hüküm vermek yetkisi en fazla cezaya hükmetmiş olan mahkemeye, bu durumda birden çok mahkeme yetkili ise en son hükmü vermiş olan mahkemeye; hükümlerden biri doğrudan doğruya bölge adliye mahkemesi tarafından verilmiş ise bölge adliye mahkemesine, Yargıtay tarafından verilmiş ise Yargıtay’a aittir. Toplanan bütün cezalara ait ilamlar, müddetnamenin altına not olarak yazılmalıdır.
4- Hükümlünün, başka bir suçtan dolayı cezaevinde tutuklu bulunması halinde izlenecek yöntem:
Kural olarak ilamların infazı, tutuklama kararlarının infazından önce
gelir. Bu durumda ilamın infazına başlanıp tutukluluk hali durdurulur.
İleride yanlışlıklara sebebiyet verilmemesi için Cezaevi müdürlüğünce
ilgili mahkemeye durum bildirilmelidir.
Yukarıdaki olasılıklardan birine göre cezaevine alınan hükümlü için
Cumhuriyet Savcısınca cezaevi müdürlüğüne aşağıdaki yazı yazılır:
1- Müddetnameye göre cezanın infazı
2- Yiyecek bordrosu yapılarak hükümlüye tebliği: (Altı aydan
fazla hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkum edilenler için altı ayda
bir,altı aydan az hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkum edilenler için
salıverilecekleri tarihten bir hafta önce düzenlenmeli)
3- Hükümlünün askerlikle ilişkisi var ise tahliyesinde serbest
bırakılmayarak askerlik şubesi başkanlığına teslim edilmek üzere
jandarma komutanlığına teslimi,
4- Bir yıl ya da daha fazla hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkum edilen reşit hükümlüler için vasi
atanması yolunda yazı yazılması istenir. Vasi atamada yetkili merci
hükümlünün cezaevine alınmadan önceki en son ikametgahı sulh hukuk
mahkemesidir. Vasi atanması için Cezaevi müdürlüğü, iki ay içinde bu yer
mahkemesine Cumhuriyet savcılığı aracılığı ile yazı yazmalı ve yetkili
sulh hukuk mahkemesince resen araştırma yapılarak vasi atanmalıdır.
Hükümlünün kararı veren mahkemenin yanında
bulunan Cumhuriyet Başsavcılığının yargı çevresi dışında oturması
halinde hürriyeti bağlayıcı cezanın infazı İşlemi:
İlam oturulan yerin
yargı çevresinde bulunan C.Savcılığına postayla ve mutlaka iadeli
taahhütlü mektup ile gönderilmelidir. İnfaz işlemleri bu Cumhuriyet
başsavcılığınca yürütülür.
İlamı alan Cumhuriyet Savcılığı, yukarıda açıklandığı gibi ilam
üzerinde gerekli incelemeleri yaptıktan sonra ilamı, ilamat defterine
kaydetmeli ve ilamat numarasını ilamı gönderen Cumhuriyet başsavcılığına
bildirmelidir. Ayrıca ilamın akıbeti hakkında düzenli aralıklarla ilamı
gönderen Cumhuriyet başsavcılığına bilgi vermelidir.
Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi:
Tekerrür: Daha önce işlenen suça ilişkin mahkumiyet kararının kesinleşmesinden sonra tekerrüre esas yeni bir suç işlenmesidir.
Sonradan işlenen bir suç nedeniyle tekerrür hükümlerinin
uygulanabilmesi için bu suçun; önceden işlenen bir suçtan dolayı beş
yıldan fazla süreyle hapis cezasına mahkumiyet halinde cezanın infaz
edildiği tarihten itibaren beş yıl içinde işlenmesi; önceden işlenen bir
suçla ilgili beş yıl ya da daha az süreli hapis ya da adli para
cezasına mahkumiyet halinde ise bu cezanın infaz edildiği tarihten
itibaren üç yıl içinde sonraki suçun işlenmesi gerekir.
Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazına Dair Kanunun 108. maddesinde
mükerrirlere özgü infaz rejimi ve denetimli serbestlik tedbiri şu
şekilde düzenlenmiştir.
Tekerrür hâlinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olunan;
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının otuzdokuz yılının,
b) Müebbet hapis cezasının otuzüç yılının,
c) Süreli hapis cezasının dörtte üçünün,
İnfaz kurumunda iyi hâlli olarak çekilmesi durumunda, koşullu salıverilmeden yararlanılabilir.
Tekerrür nedeniyle koşullu salıverme süresine eklenecek miktar, tekerrüre esas alınan cezanın en ağırından fazla olamaz.
İkinci defa tekerrür hükümlerinin uygulanması durumunda, hükümlü koşullu salıverilmez.
Hâkim, mükerrir hakkında cezanın infazının tamamlanmasından sonra
başlamak ve bir yıldan az olmamak üzere denetim süresi belirler.
Tekerrür dolayısıyla belirlenen denetim süresinde, koşullu salıverilmeye ilişkin hükümler uygulanır.
Hâkim, mükerrir hakkında denetim süresinin uzatılmasına karar verebilir. Denetim süresi en fazla beş yıla kadar uzatılabilir.
Görüldüğü üzere, 765 sayılı Türk Ceza Kanunundan farklı olarak 5237
sayılı Türk Ceza Kanununda verilen cezaların tekerrür nedeniyle
artırılması düzenlenmemiş ve bu husus infaz aşamasından dikkate alınarak ayrı bir koşullu salıverme hâli düzenlenmiştir.
Koşullu Salıverme:
Koşullu salıverme, hakkında hükmedilen hapis
cezasının bir kısmını cezaevinde iyi halli olarak geçiren hükümlünün,
yasada ön görülen diğer koşulların da varlığı halinde bihakkın tahliye
tarihinden önce salıverilmesidir.
Hükümlünün koşullu salıverilmeden faydalanabilmesi için, ceza infaz
kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara içtenlikle uyması, haklarını iyi niyetle kullanması, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmesi ve uygulanan iyileştirme programlarına göre de toplumla bütünleşmeye hazır olduğunun disiplin kurulunun görüşü alınarak idare kurulunca saptanmış bulunması gerekmektedir. (md. 89).
